Izrael ;3

Izrael – kraj w Azji Zachodniej położony na wschodnim brzegu Morza Śródziemnego. Graniczy na północy z Libanem, na północnym wschodzie z Syrią, na wschodzie z Jordanią i na południowym zachodzie z Egiptem. Przylega do niego również Autonomia Palestyńska, czyli Zachodni Brzeg oraz Strefa Gazy, której zewnętrzne granice są kontrolowane przez władze izraelskie. Izrael pomimo stosunkowo małej powierzchni jest dość zróżnicowany geograficzniej. W populacji liczącej 7,66 miliona większość stanowią Żydzi (75,0%). Drugą co do wielkości grupę stanowią Arabowie (20%). Mniejszą grupą etniczną są Samarytanie. Pod względem wyznaniowym w Izraelu występuje duże zróżnicowanie – obok żydów mieszkają również muzułmanie (Arabowie), chrześcijanie i druzowie, jak również inne mniejsze grupy religijne.

Współczesne państwo Izrael ma swoje korzenie w Ziemi Izraela, która przez 3000 lat zajmowała centralne miejsce w judaizmie[5]. Po I wojnie światowej Liga Narodów zgodziła się na stworzenie Mandatu Palestyny pod brytyjskim protektoratem, z celem utworzenia "żydowskiej siedziby narodowej". W 1947 Organizacja Narodów Zjednoczonych zgodziła się na podział Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie. 14 maja 1948 (5 ijar 5708) zgodnie z decyzją ONZ państwo Izrael proklamowało niepodległość, jednak okoliczne państwa arabskie odmówiły zaakceptowania planu i rozpoczęły wojnę. I wojna izraelsko-arabska potwierdziła niepodległość i poszerzyła granice państwa żydowskiego poza zasięg przewidziany przez plan ONZ. Od tamtej pory do dzisiaj Izrael nieustannie tkwi w konflikcie z wieloma ościennymi państwami arabskimi. Przez ten czas prowadził kilka wojen[9]. Od swego powstania granice Izraela ze wszystkimi sąsiednimi państwami były tematem sporów. Jednakże Izrael podpisał traktaty pokojowe z Egiptem i Jordanią, są także czynione wysiłki, by kontynuować proces pokojowy z Palestyńczykami.

Izrael jest republiką demokratyczną parlamentarno-gabinetową. Władza wykonawcza spoczywa w rękach premiera, stojącego na czele rządu. Władza ustawodawcza jest podzielona pomiędzy rząd i parlament (Kneset). Pod względem nominalnej wartości PKB gospodarka państwa znajduje się na 44. miejscu wśród największych gospodarek świata. Izrael zajmuje 15. miejsce w rankingu wskaźnika HDI, wolności prasy i konkurencyjności gospodarczej. Jerozolima jest stolicą państwa, siedzibą rządu i największym miastem, podczas gdy finansowym centrum Izraela jest Tel Awiw. Jednakże ostateczny status Jerozolimy jest niewyjaśniony i z tego powodu wiele państw (w tym także i Polska) nie uznaje jej za stolicę Izraela. 

   

Etymologia nazwy  

Nazwa Izrael  pochodzi ze Starego Testamentu (por. Księga Rodzaju 32:29) i oznacza: ten, który walczy z Bogiem Takie imię otrzymał patriarcha Jakub. 

Niektórzy komentatorzy są odmiennego zdania jeśli chodzi o sens znaczenia tego słowa. Uważają, że słowo Izrael pochodzi od czasownika śarar i oznacza: Bóg zasad albo Bóg osądzający. Jeszcze inni tłumaczą to słowo jako książę (mocny przed) u Boga lub walczący, jak również jako Bóg jest silny, ewentualnie Bóg oświeca lub Bóg leczy.

Z potomków Jakuba powstał biblijny naród, nazywany powszechnie Izraelitami lub "Dziećmi Izraela". Pierwsze historyczne użycia słowa Izrael pochodzi ze Steli Merenptaha, datowanej na okres 1224–1208 p.n.e..

Współczesne państwo Izrael jest powszechnie nazywane "Państwem Izraela" . Inne proponowane nazwy, takie jak "Ziemia Izraela" , Syjon i Judea zostały odrzucone. W pierwszych dniach niepodległości rząd używał słowa "Izrael" w odniesieniu do mieszkańców nowego państwa. Formalnie nazwy państwa po raz pierwszy użył minister spraw zagranicznych Mosze Szaret.

  

Mapa Izraela 

Deklaracja i symbole niepodległego państwa  

Proklamacja niepodległości Izraela odbyła się 14 maja 1948. Flaga państwowa nawiązuje do tradycyjnej żydowskiej chusty modlitewnej Talit i ma kształt białego prostokąta z dwoma poziomymi niebieskimi pasami. Pośrodku flagi jest umieszczona Gwiazda Dawida, która od setek lat pozostawała symbolem żydowskiej tożsamości narodowej. Oficjalnym herbem państwowym jest złoty świecznik menora.Deklaracja Niepodległości Izraela mówi między innymi:  

(...) Państwo Izrael otwarte będzie dla żydowskiej imigracji z Diaspory i będzie wspierać rozwój kraju dla pożytku wszystkich jego mieszkańców. Zbudowane będzie na podstawach wolności, sprawiedliwości i pokoju – tak jak je widzieli prorocy Izraela. Państwo żydowskie zapewni wszystkim swoim mieszkańcom równość społeczną i polityczne prawa niezależnie od wyznania, rasy i płci. Gwarantować będzie wolność wyznania, sumienia, słowa, edukacji i kultury. Chronić będzie miejsca święte wszystkich religii (...) Wyciągamy przyjazną dłoń do wszystkich sąsiadujących z nami państw i ich narodów oferując pokój i zgodne sąsiedztwo. Zwracamy się z wezwaniem do ustanowienia więzów współpracy z niezależnym narodem żydowskim zamieszkałym na swojej ziemi. Państwo Izrael gotowe jest wziąć udział we wspólnym wysiłku rozwoju całego Bliskiego Wschodu (...)

Geografia 

 Izrael jest położony na kontynencie azjatyckim, na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego 32°00′41″N 34°53′12″E  . Graniczy od północy z Libanem, od północnego wschodu z Syrią, od wschodu z Jordanią i od południowego zachodu z Egiptem. Zaledwie 7 km odcinek wybrzeża Morza Czerwonego zapewnia Izraelowi dostęp do niego.

Niezawisły obszar Izraela (łącznie z zajętą w 1967 Wschodnią Jerozolimą i przyłączonymi w 1982 Wzgórzami Golan) wynosi 22 072 km² (w tym 21 643 km² lądu i 429 km² wód). Razem z terytoriami Autonomii Palestyńskiej (z wyłączeniem Strefy Gazy) wynosi 27 799 km². Jednakże Wschodnia Jerozolima stanowi obszar terytorium spornego, którego ostateczny status nie został jeszcze rozstrzygnięty, Wzgórza Golan są terytorium okupowanym przez Izrael. Z tego powodu źródła nieuznające aneksji podają powierzchnię Izraela z wyłączeniem tych terytoriów spornych. Na przykład, CIA podaje w "The World Factbook" powierzchnię Izraela: 20 770 km² (w tym 20 330 km² lądu i 440 km² wód).

Łączna długość granic Izraela wynosi 1017 km, z czego z Egiptem 266 km, Jordanią 238 km, Libanem 79 km, Syrią 76 km, Strefą Gazy 51 km i Autonomią Palestyńską 307 km. Długość granic morskich wynosi 273 km.

Pomimo swojej małej powierzchni Izrael charakteryzuje się dużą różnorodnością geograficzną, od pustyni Negew na południu do łańcuchów górskich Galilei, Karmelu i Wzgórz Golan na północy. Nadmorska równina Szaron jest domem dla 70% populacji państwa.

Na ukształtowanie geograficzne kraju wpływa przede wszystkim Rów Jordanu, który stanowi część wielkiego Rowu Abisyńskiego. Ta wielka synklina jest położona na wschód od centralnego masywu Gór Judzkich i przebiega na całej długości wschodniej części Izraela. Doliną Jordanu płynie najdłuższa izraelska rzeka Jordan (długość 250 km). Źródła Jordanu znajdują się na północy, na zboczach najwyższego szczytu Izraela, góry Hermon (2 814 m n.p.m.). Następnie rzeka przepływa przez dolinę Hula, wpada do Jeziora Tyberiadzkiego, z którego wypływa na południe i kończy swój bieg w Morzu Martwym. Lustro wody znajduje się w najniższym punkcie Ziemi – 408 m p.p.m. (i ciągle się obniża). Na południe od Morza Martwego znajduje się Zatoka Akaba i Morze Czerwone.

Innymi izraelskimi rzekami są: Aleksander, Besor, Hadera, Jarkon, Jarmuk, Kiszon, Lachisz, Sa'ar i Soreq.

Wyjątkową formą geologiczną Izraela i półwyspu Synaj są powstałe w wyniku erozji ziemi kratery, zwane makhteshim. Największym makhteshim na świecie jest krater Ramon na pustyni Negew (jego długość wynosi 40 km, a szerokość od 2 do 10 km). Raport w sprawie środowiska naturalnego basenu Morza Śródziemnego informuje, że ze wszystkich państw położonych w basenie Izrael ma najwyższą liczbę gatunków roślin na metr kwadratowy.

Bogactwami naturalnymi wykorzystywanymi w budownictwie są: żwir, skały, piasek, glina, wapień i gips. W przemyśle wykorzystuje się: potas, brom, magnez, sól i fosforany. 

  

Dolina Jezreel 

 

 Rosh HaNikra na północy Izraela 

  

Ramon na Negewie  

Religia 

Izrael jest państwem wyznaniowym, religią państwową jest judaizm. Przestrzega się ściśle biblijnych i talmudycznych praw i przepisów pokarmowych w wojsku i instytucjach państwowych, cywilne prawa osobiste (małżeństwo, rozwód) podlegają wyłącznie jurysdykcji sądów rabinackich i stosują się do żydowskiej tradycji. Nieżydzi podlegają odrębnym sądom religijnym. Nie można zawierać ślubów cywilnych. W szkołach państwowych naucza się religii.

Izrael jest kolebką dwóch spośród trzech największych monoteistycznych religii świata. Żaden inny kraj nie odgrywa tak ważnej roli w życiu religijnym tak wielkich mas ludzi na całym świecie. Ziemia Święta jest centrum życia duchowego judaizmu, to tutaj narodziło się chrześcijaństwo, a muzułmanie czczą Jerozolimę jako trzecie ze świętych miejsc islamu. Izrael jest także światowym centrum bahaizmu.

Wyznaniem dominującym w Izraelu jest judaizm. Istnieje jednak duże zróżnicowanie religijne izraelskich żydów: 55% przestrzega tradycji, 20% jest świeckich, 17% jest ortodoksyjnych i 8% ultraortodoksyjnych[200]. Judaizm wymienia cztery święte miasta: Jerozolimę ze Ścianą Płaczu i Wzgórzem Świątynnym, Hebron z

 Grobowcem Patriarchów, Tyberiadę z grobowcami słynnych rabinów oraz Safed, będący centrum żydowskiego mistycyzmu koncentrującego się wokół kabały. 

Ściana Płaczu i Kopuła na Skale w Jerozolimie

W Izraelu zamieszkuje największa na świecie społeczność Karaimów. Jest to odłam judaizmu, który odrzuca tradycję rabinacką i nie zezwala na małżeństwa mieszane. Odrębną niewielką grupą wyznaniową są Żydzi Mesjanistyczni, którzy uznają Jezusa Chrystusa jako Mesjasza, jednak liczne teksty Pisma Świętego interpretują zgodnie z wykładnią judaistyczną.

Statystyki podają, że 16,2% populacji stanowią muzułmanie. Arabscy obywatele Izraela stanowią 19,8% populacji państwa, i 82,6% izraelskich Arabów jest muzułmanami. Pozostali Arabowie to: w 8,8% chrześcijanie i 8,4% druzowie.

Dla muzułmanów tradycyjnie Wzgórze Świątynne w Jerozolimie jest trzecim najświętszym miejscem islamu, po Mekce i Medynie. Wynika to z faktu, że muzułmanie wierzą, że Mahomet odbył Miradż – "nocną podróż" na cudownym wierzchowcu Al-Burāq z Mekki do Najdalszego Meczetu znajdującego się w Jerozolimie (Al-Masğid al-Aqsà). W Jerozolimie Mahomet miał dostąpić wniebowstąpienia w towarzystwie archanioła Dżibrila ze skały, na której dziś znajduje się Kopuła na Skale[203]. Obecnie te dwie budowle wznoszące się na Wzgórzu Świątynnym są szczególnie ważnymi miejscami dla wszystkich muzułmanów na całym świecie. Ciekawostką jest jednak fakt, że muzułmanie w Jerozolimie modlą się w kierunku Mekki, która jest dla nich najważniejszym miejscem religijnym.

W Izraelu zamieszkuje największa na świecie społeczność Samarytan, którzy mówią po arabsku, ale modlą się po hebrajsku. Dla Samarytan Wzgórze Świątynne w Jerozolimie ustępuje pod względem ważności górze Gerizim położonej w pobliżu miasta Nablus. Wierzą oni, że to właśnie na tej górze Abraham ofiarował swojego syna.

Odrębną grupą wyznaniową są Druzowie, którzy są zwyczajowo utożsamiani z religią muzułmańską. Zamieszkują oni w kilku wioskach w Galilei, na wzgórzach Karmelu i Wzgórzach Golan. Druzowie nigdy nie mieli własnej ojczyzny, dlatego zachowują lojalność wobec Izraela.

Chrześcijanie stanowią 2,1% populacji Izraela i składają się zarówno z chrześcijańskich Arabów, jak i mesjańskich Żydów. Pozostali to przede wszystkim Ormianie, duchowni z innych krajów, mnisi, zakonnice i osoby pracujące w organizacjach chrześcijańskich.

Gwiazda oznaczająca miejsce narodzenia Jezusa Chrystusa w Bazylice Narodzenia Pańskiego w Betlejem

Dla Izraela nie mają żadnego znaczenia relacje występujące na świecie pomiędzy poszczególnymi kościołami chrześcijańskimi. Największą rolę w Ziemi Świętej odgrywa Grecki Kościół prawosławny. Społeczność tej grupy wyznaniowej posługuje się językiem arabskim, jednak duchowieństwo mówi po grecku. Do Kościoła prawosławnego należy ponad połowa Bazyliki Grobu Świętego w Jerozolimie i duża część Bazyliki Narodzenia Pańskiego w Betlejem. Patriarchat prawosławny w Jerozolimie jest jedynym kościołem autonomicznym w Izraelu, a patriarchowie tego kościoła stoją najwyżej w hierarchii duchowieństwa chrześcijańskiego.  

Bazylika Grobu Świętego w Jerozolimie

Rosyjski Kościół Prawosławny ma dwie swoje placówki w Jerozolimie: jedna reprezentuje patriarchat moskiewski, a druga Rosyjską Cerkiew za Granicą. Posiada ona katedrę w Jerozolimie oraz cerkwie w Jaffie, Nazarecie, Tyberiadzie i Hajfie. Również rumuński patriarchat Kościoła prawosławnego ma swoją nieliczną reprezentację w Jerozolimie.

Apostolski Kościół Ormiański posiada w Izraelu bardzo mocną pozycję. Ormianie (około 2,5 tys. osób) zamieszkują w Dzielnicy Ormiańskiej w Jerozolimie, a ormiańskiemu patriarsze Jerozolimy podlega część bazyliki Grobu Pańskiego i Narodzenia Pańskiego.

Syryjski Kościół Ortodoksyjny ma swoje biskupstwo w Jerozolimie od 1140, a biskup rezyduje w klasztorze św. Marka. Koptowie posiadają własny klasztor i korzystają z odrębnych kaplic w bazylikach Grobu Pańskiego i Narodzenia Pańskiego. Kościół etiopski posiada niewielki klasztor na dachu bazyliki Grobu Pańskiego oraz klasztor z kościołem w Jerozolimie. Kościół unicki nie ma żadnych praw własności do najważniejszych świętych miejsc.

Kościół rzymskokatolicki posiada 17% ogółu świętych miejsc chrześcijaństwa w Jerozolimie. W skład społeczności katolickiej w Izraelu wchodzi ponad 45 zakonów i zgromadzeń zajmujących kilkaset domów klasztornych. Większość praw wykonywania praktyk religijnych spoczywa w rękach franciszkanów.

Kościół luterański prowadzi w Izraelu kilka instytucji religijnych, w tym Szwedzki Instytut Teologiczny i Fińską Szkołę Misyjną w Jerozolimie, szwedzką szkołę i szpital w Betlejem oraz kościoły skandynawskich marynarzy w Hajfie i Aszdod. Kościół anglikański odprawia czasami nabożeństwa w bazylice Grobu Świętego. Inne grupy protestanckie, takie jak prezbiterianie, baptyści, zielonoświątkowcy, adwentyści i kwakrzy odgrywają mniejszą rolę. Świadkowie Jehowy składają sie z ponad 1300 aktywnych członków. Wyznanie to w Izrealu posiada 20 zborów hebrajskojęzycznych, arabskojęzycznych i rosyjskojęzycznych

W Hajfie znajduje się Światowe Centrum Bahaizmu, a w pobliskiej Akce jest pochowany Bahá'u'lláh. Jego grób jest celem licznych pielgrzymek.

W Izraelu są także obecni członkowie wielu innych grup religijnych, w tym buddyści i hinduiści, jednak w niewielkiej ilości.

Światowe Centrum Bahaizmu w Hajfie