Afganistan ♣

Afganistan, Islamska Republika Afganistanu - śródlądowe państwo położone w Azji Środkowej.  


  Flaga Afganistanu.  


Ustrój polityczny  
Konstytucja afgańska przyjęta w 2004 roku zakłada istnienie trójpodziału władz na władzę: ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Władza ustawodawcza przysługuje parlamentowi zwanemu Loja Dżirga. Władzę wykonawczą sprawuje wyłaniany w wyborach powszechnych Prezydent, któremu podlega rząd i administracja centralna. 


Geografia 
Afganistan jest wysokogórskim krajem śródlądowym, nie posiadającym dostępu do morza, położonym w środkowej i południowo-zachodniej Azji. Ponad 4/5 powierzchni zajmują góry. Z północnego wschodu na południowy zachód rozpościera się pasmo górskie Hindukusz z najwyższym szczytem kraju (Noszak, 7 492 m n.p.m.), przechodzący w surowe obszary Wyżyny Irańskiej, a następnie w półpustynię Registanu (35-40 tys. km²), między którymi znajduje się Wyżyna Haradżat z kilkoma przełęczami umożliwiającymi komunikację pomiędzy regionami kraju. Klimat surowy i mroźny, w górach średnie temperatury stycznia spadają do -15°C, a w lipcu rzadko przekraczają 0°C. Lata najcieplejsze na pustynnych obszarach na południu (powyżej +22°C). Opady w górach powyżej 1 500 mm rocznie, większa część kraju ma 400-600 mm rocznie, na terenach stepowych poniżej 200 mm rocznie. Ziemie uprawne zajmują zaledwie 12% powierzchni, zaś lasy (głównie w rejonie północno-wschodnim) tylko 3%. 

 

Granice 5 529 km:

Chińska Republika Ludowa przez korytarz wachański - 76 km

Iran - 936 km

Pakistan - 2 429 km

Tadżykistan - 1 206 km

Turkmenistan - 744 km

Uzbekistan - 137 km

najniższy punkt - Amu-daria 258 m n.p.m.

najwyższy punkt - Noszak 7 492 m (inne źródła podają 7 485 m n.p.m.) 

 

Gospodarka 

Afganistan należy do najsłabiej rozwiniętych gospodarczo państw świata. PKB wyniósł 16,63 mld dolarów USA (dane szacunkowe z 2009), czyli zaledwie 571 dolarów na 1 mieszkańca, z czego 31% dostarczyło rolnictwo, 26% przemysł, a resztę usługi.

Zasoby naturalne: gaz ziemny, ropa naftowa, węgiel, miedź, chrom, baryty, siarka, ołów, cynk, ruda żelaza, sól, kamienie szlachetne i półszlachetne są eksploatowane w ograniczonym zakresie, większe znaczenie ma jedynie wydobycie gazu (30 mln m³ w 2008) i surowców budowlanych, między innymi lazurytu. Kilka elektrowni wodnych wyprodukowało 285,5 mln kWh energii elektrycznej. Liczne zakłady rzemieślnicze rozrzucone po całym kraju produkują rozmaite wyroby włókiennicze, metalowe, skórzane oraz wyroby z drewna i inne. Rozwinięty jest przemysł spożywczy.
Główną gałęzią gospodarki jest niskotowarowe rolnictwo. Uprawia się głównie zboże (pszenica 2,7 mln ton, ponadto kukurydzę, jęczmień i ryż, także bawełnę, buraki cukrowe, trzcinę cukrową; w dolinach rzek - na terenach nawadnianych - kwitnie sadownictwo i uprawa winorośli - produkcja winogron 365 tys. ton.
Dobrze rozwinięta hodowla (częściowo koczownicza): owiec - 11 mln, kóz - 2,2 mln oraz wielbłądów i koni.
Transport bardzo słabo rozwinięty. Drogi liczą tylko 42,15 tys. km, w tym: 29 800 km szlaków nieutwardzonych (wskaźnik gęstości dróg wynosi zaledwie 6,51 km/100 km²), a jednocześnie nie istnieją tu jakiekolwiek linie kolejowe. W Afganistanie istnieje 1 200 km (w 2007) śródlądowych dróg wodnych. Najważniejszą arterię stanowi żeglowny odcinek rzeki Amu-daria, po którym pływają statki o pojemności do 500 DWT. Ponadto istnieją gazociągi o łącznej długości 466 km. Główne lotnisko w Kabulu ma połączenie z kilkoma miastami za granicą. Poza Kabulem, w 2010 istniało 18 innych lotnisk o betonowych pasach startowych oraz 34 inne o nieutwardzonych lądowiskach. Międzynarodowe linie lotnicze znajdują się w Kabulu i w Kandaharze. Na całym obszarze kraju poważną rolę odgrywa nadal transport juczny.

Bilans handlowy niezrównoważony: eksport w 2009 wyniósł 547 mln dolarów, zaś import aż 5 300 mln dolarów. Główni partnerzy handlowi: Pakistan, USA, Indie, Niemcy, Rosja, Japonia i Iran. Z uwagi na utrzymujące się od kilkudziesięciu lat konflikty i prowadzone działania wojenne, gospodarka afgańska znajduje się w ruinie. Głównym produktem eksportowym, do niedawna, było opium, którego roczna produkcja wynosiła 4.000 ton. Produkcją opium trudnią się lokalni watażkowie usadowieni w poszczególnych rejonach kraju i czujący się bezkarni ze względu na słabość władzy centralnej.

 
Demografia 

Różnorodność etniczna i językowa Afganistanu odzwierciedla jego położenie, gdzie przechodziły wojska i przecinały się historyczne szlaki handlowe prowadzące z Azji Środkowej do Azji Południowej i Południowo-Zachodniej. Dari (afgański perski) i paszto są językami urzędowymi i służą jako wspólny język większości Afgańczyków, chociaż talibowie stosowali tylko paszto. Uzbecki i turkmeński są szeroko rozpowszechnione na północy. Mniejsze grupy w całym kraju mówią ponad 70 innymi językami i niezliczonymi dialektami.

Religią państwową jest islam. Szacuje się, że 80% ludności to muzułmanie wyznający sunnicką odmianę Hanafi. Reszta to głównie muzułmanie szyici, przede wszystkim Hazarowie. Pomimo prób w okresie rządów komunistycznych laicyzacji afgańskiego społeczeństwa islamskie praktyki przenikają wszystkie aspekty życia. Islam był fundamentem oporu wobec komunistów i radzieckiej inwazji. Islamskie tradycje religijne i przepisy, wraz z tradycyjną praktyką są podstawowym sposobem na prowadzenie swojego życia i rozwiązywanie sporów prawnych. Poza mieszkańcami dużych miast większość Afgańczyków jest podzielonych na plemiona i inne wspólnoty oparte na przywódcach, które kultywują dawne tradycje i praktyki religijne.

Liczba mieszkańców w 2010 wynosiła 29,12 mln (w 1950 było ich 8,15 mln). Ludność jest rozmieszczona bardzo nierównomiernie. Główne skupiska to kotliny śródgórskie i oazy na obszarach północno-wschodniej części kraju; tereny wysokogórskie na północy i półpustynne na południowym zachodzie są prawie bezludne. Ok. 2 mln mieszkańców to koczownicy. Ponad 3 mln osób przebywa na emigracji, głównie w Pakistanie i Iranie. Skład narodowościowy jest zróżnicowany: żyją tu Pasztunowie - 35%, Tadżycy - 33%, Hazarowie i Uzbecy - po ok. 9%, Ajmakowie - 4%, Turkmeni - 3%, Beludżowie - 2%, . Tylko 28% ludności mieszka w miastach. Poziom życia ludności i jej zdrowotność należą do najniższych w świecie; powszechnym zjawiskiem jest analfabetyzm - 62,9%. 

Statystyki demograficzne  

 

(2011)
Liczba ludności	29 835 392
Współczynnik urbanizacji	23% (2010)
Ludność według wieku
0 – 14 lat	42,3% (mężczyzn 6 464 070; kobiet 6 149 468)
15 – 64 lat	55,3% (mężczyzn 8 460 486; kobiet 8 031 968)
ponad 64 lata	2,4% (mężczyzn 349 349; kobiet 380 051)
Średni wiek
W całej populacji	18,2 lat
Mężczyzn	18,2 lat
Kobiet	18,2 lat
Przyrost naturalny	2,375%
Współczynnik urodzeń	37,83 urodzeń/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	17,39 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	3,31 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,05 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,05 mężczyzn/kobiet
15 – 64 lat	1,05 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	0,92 mężczyzn/kobiet
w całej populacji	1,05 mężczyzn/kobiet
Umieralność niemowląt
W całej populacji	149,2 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej	152,75 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej	145,47 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	45,02 lat
Mężczyzn	44,79 lat
Kobiet	45,25 lat
Rozrodczość	5,39 urodzeń/kobietę
Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS	0,01% (2001)

główne miasta :
- Kabul - 2 536,3 tys.
- Herat - 349,0 tys.
- Kandahar - 324,8 tys.
- Mazar-i Szarif - 300,6 tys.
- Dżalalabad - 168,6 tys.
- Kunduz - 117,5 tys.
6 690 osób na 1 lekarza (w 1990 r. - 13 200 osób na 1 lekarza)
2 945 osób na łóżko szpitalne
23% ludności żyje poniżej poziomu ubóstwa 


Religijność 
islam - 97,89% 
zoroastryzm - 1,5%
hinduizm - 0,35%
tradycyjne religie etniczne - 0,1%
bahaizm - 0,1%
sikhizm - 0,02%
chrześcijaństwo - 0,01% 


Podział administracyjny  
Afganistan jest podzielony na 34 prowincje (wilajet) i 398 dystryktów. 

Mapa przedstawiająca Prowincje  Afganistanu