Malezja – państwo w Azji Południowo-Wschodniej, na Półwyspie Malajskim i wyspie Borneo; obszar 329 847 km², ludność 27 730 000 (5 września 2008), stolica Kuala Lumpur (ok. 1 500 000 mieszkańców), siedziba rządu w Putrajaya.
Malezja na Półwyspie Malajskim graniczy z Tajlandią i Singapurem, na wyspie Borneo z Brunei i Indonezją.
Geografia
Państwo obejmuje dwa terytoria oddzielone Morzem Południowochińskim, południową część Półwyspu Malajskiego oraz północną część wyspy Borneo. Ukształtowanie terenu jest podobne w obu częściach - nadmorskie równiny przechodzą w gęsto zalesione zbocza gór. Najwyższym szczytem Malezji jest Kinabalu, 4101 m n.p.m., położony na Borneo.
Malezja znajduje się w strefie klimatu równikowego. Nawiedzają ją południowo-zachodnie (od kwietnia do października) oraz intensywniejsze, północno-zachodnie monsuny (od października do lutego).
 |
| Petronas Towers w Kuala Lumpur. Najwyższe bliźniacze wieże na świecie. |
Historia
W 1786 r. Kompania Wschodnioindyjska otrzymała od sułtana Kedah wyspę Penang. W drugiej połowie XIX w., wiele państewek malezyjskich prosiło o pomoc Wielką Brytanię w celu rozwiązania konfliktów wewnętrznych. Do początku XX w. stany Pahang, Selangor, Perak i Negeri Sembilan utworzyły Sfederalizowane Stany Malezji. Chociaż formalnie były suwerenne, to faktyczną władzę sprawowali brytyjscy rezydenci, mianowani jako doradcy miejscowych władców. Pozostałe stany: Johor, Kedah, Kelantan, Perlis i Terengganu utworzyły Niesfederalizowane Stany Malezji. Mimo, iż przyjęły one brytyjskich rezydentów, to nie podlegały bezpośrednio Londynowi. Stany Sabah i Sarawak były natomiast częścią Brytyjskiego Borneo Północnego.
W styczniu 1942 r. wojska japońskie zaatakowały Półwysep Malajski rozpoczynając bitwę o Malaje. Mimo zaciekłego oporu sił brytyjskich, australijskich i indyjskich armia japońska do końca lutego opanowała półwysep oraz wyspę Borneo. Japończycy traktowali Malajów dość dobrze, przez co część malajskich urzędników i intelektualistów z nimi kolaborowała. Większość sułtanów także współpracowała z japońskim okupantami, choć później twierdzili, że robili to wbrew własnej woli. Japończycy stali się jednak niepopularni, po tym jak oddali Tajlandii cztery północne stany (Kedah, Perlis, Kelantan i Terengganu). Chińczycy byli natomiast brutalnie prześladowani, co spowodowało powstanie partyzantki antyjapońskiej.
W 1945 Brytyjczycy ustanowili w Brytyjskich Malajach administrację wojskową, a cztery stany północne zostały zwrócone przez Tajlandię. 1 kwietnia 1946 utworzono Związek Malajski. Malajowie protestowali ponieważ nie podobało im się ograniczenie władzy sułtanów jak i przyznanie obywatelstwa imigrantom, głównie Chińczykom. 31 stycznia 1948 utworzono Federację Malajską, składającą się ze wszystkich malajskich stanów, lecz bez Singapuru. 31 sierpnia 1957 Federacja Malajska ogłosiła niepodległość od Wielkiej Brytanii.
16 września 1963 przyłączono północne Borneo i zmieniono nazwę kraju na Malezję. W 1965 od Malezji odłączył się Singapur, który stał się suwerennym państwem.
Ustrój polityczny
Malezja to federalna monarchia konstytucyjna. Głową państwa jest król, wybierany co 5 lat przez Zgromadzenie Władców (władcy i gubernatorzy stanów - sułtani); tradycyjnie władcą zostaje najstarszy wiekiem spośród elektorów. Władza ustawodawcza należy do 2-izbowego parlamentu (Izba Reprezentantów (222 przedstawicieli) o kadencji 5-letniej i Senat (70 przedstawicieli) o kadencji 3-letniej. Władzę wykonawczą sprawuje rząd, a premiera mianuje król. Stany Malezji mają autonomię wewnętrzną z własną konstytucją i organami władz, ale sprawy zagraniczne, obrona, finanse i oświata podporządkowane są rządowi centralnemu.
Gospodarka
PKB na jednego mieszkańca w Malezji wynosi $12,700 USD (2006 r.). Struktura PKB przedstawia się następująco (dane z 2006):
- rolnictwo: 8,3%
- przemysł: 48,1%
- usługi: 43,6%
Główne towary eksportowe kraju to: kauczuk, olej palmowy, wyroby elektroniczne.
Podział administracyjny
Malezja podzielona jest na 13 stanów (negeri-negeri), w tym 9 sułtanatów, oraz trzy terytoria federalne (wilayah-wilayah persekutuan):
Malezja Zachodnia (Półwysep Malajski)
Johor (18 986 km²)
Kedah (9 426 km²)
Kelantan (14 943 km²)
Kuala Lumpur - terytorium federalne (243 km²)
Malakka (1 650 km²)
Negeri Sembilan (6 643 km²)
Pahang (35 965 km²)
Perak (21 005 km²)
Perlis (795 km²)
Penang (1 031 km²)
Putrajaya - terytorium federalne (46 km²)
Selangor (7 956 km²)
Terengganu (12 955 km²)
Malezja Wschodnia
Labuan - terytorium federalne (91 km²)
Sabah (73 620 km²)
Sarawak (124 449 km²)
Dziewięć spośród stanów posiada tytularnych władców, sułtanów, zwanych też radżami (Yang di-Pertuan Besar), oraz własnych premierów (Chief Minister). Pozostałe 4 stany, Penang, Malakka, Sabah oraz Sarawak, będące niegdyś koloniami Korony brytyjskiej, mają tytularnych zarządców, gubernatorów (Yang di-Pertuan Negeri) oraz premierów (Chief Minister).
Putrajaya jest nową stolicą administracyjną rządu federalnego Malezji. Powstała by odciążyć przeludnione Kuala Lumpur. Gabinet premiera został przeniesiony do Putrajayi w 1999 roku, a cały proces przenosin zakończył się w 2005. Kuala Lumpur nadal pozostaje siedzibą parlamentu oraz komercyjną i finansową stolicą państwa. Inne większe miasta Malezji to George Town, Ipoh oraz Johor Bahru.
Religia
- Islam: 58%
- Buddyzm i Rel. chińskie: 21,59%
- Protestantyzm: 5,02%
- Gł.: metodyzm i anglikanizm
- Hinduizm: 5%
- Katolicyzm: 2,86%
- Animizm: 1,2%
- Bahaizm: 0,4%
- Sikhizm: 0,1%
- Świadkowie Jehowy: 0,03%
Święta państwowe
| Data | Polska nazwa | Oryginalna nazwa |
| 1 stycznia | Nowy Rok | Hari Tahun Baru |
| styczeń/luty | chiński Nowy Rok | |
| marzec/kwiecień | Hari Raya Puasa | |
| 1 maja | Święto Pracy | Hari Buruh |
| 27 maja | Dzień Vesak | |
| 5 czerwca | urodziny Yang di-Pertuan Agong (króla) | |
| lipiec/sierpień | Hari Raya Haji | |
| 31 sierpnia | Święto narodowe | Hari Merdeka |
| październik/listopad | Deepavali | |
| 17 grudnia | urodziny Mahometa | |
| 25 grudnia | Boże Narodzenie |
Ochrona przyrody
Ochronę przyrody w Malezji rozpoczęto w latach 20. XX w. Jednym z pierwszych chronionych obszarów był rezerwat ptaków Bukit Fraser utworzony w 1922 r. Dzisiaj istnieje przeszło 50 rezerwatów i parków narodowych.
Parki narodowe Malezji :
- Taman Negara
- Endau-Rompin
- Park Narodowy Gunung Mulu
- Park Narodowy Kinabalu
- Park Narodowy Niah
- Park Narodowy Bako
- Park Narodowy Kenong Rimba
- Park Narodowy Crocker Range
- Park Narodowy Gunung Mulu
- Park Narodowy Similajau
- Park Narodowy Kubah
- Park Narodowy Lambir Hills
- Park Narodowy Gunung Gading
- Park Narodowy Batang Ai
- Park Narodowy Tanjung Datu
- Park Narodowy Loaguan Bunut
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz