Azerbejdżan, Republika Azerbejdżanu – państwo w Azji nad Morzem Kaspijskim, graniczące z Rosją, Gruzją, Armenią, Iranem oraz Turcją.
Pochodzenie nazwy
Sufiks -an w perskim znaczy "kraj". Atropates był satrapą Medii za czasów perskiej dynastii Achemenidów oraz Aleksandra Wielkiego, po śmierci którego się uniezależnił. Od tej pory ta część Medii była znana Grekom jako Media Atropatene, albo po prostu Atropatene, stąd średnioperskie Āturpātakān, później Ādurbādagān, a w końcu nowoperskie Ādarbāyjān, czyli Azerbejdżan, po ormiańsku Atrpatakan. Arabska wersja nazwy to Adharbayjān . W czasach klasycznych określano go również Kaukaską Albanią, a jego część Kaukaską Iberią . Istnieje także teoria, że Azerbejdżan to sturczona forma zarabizowanej wersji perskiej nazwy Âzarâbâdagân , czyli "kraina wiecznego ognia", co może mieć związek z zoroastriańskimi świątyniami ognia w tych okolicach.
Ustrój polityczny
Azerbejdżan jest republiką prezydencką. Głową państwa jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję. Do jego uprawnień należy m.in. nominowanie ministrów. Ciałem ustawodawczym jest pięćdziesięciomiejscowy parlament, również wybierany w wyborach powszechnych. Prawo wyborcze przysługuje każdemu obywatelowi kraju, który ukończył osiemnaście lat.
Historia
Najdawniejszymi znanymi mieszkańcami terytorium dzisiejszego Azerbejdżanu byli kaukascy Albańczycy, przynależący do kaukaskiej grupy językowej. Teren ten w ciągu późniejszych stuleciu zamieszkiwało wiele różnych nacji: Persowie, Rzymianie, Grecy, Ormianie, Arabowie, Turcy, Mongołowie i Rosjanie. Pierwszym królestwem, które pojawiło się na omawianym terenie, było królestwo Manna – ok. IX w. p.n.e. Przetrwało ono do początku VII w. p.n.e., później zaś weszło w skład państwa Medów. Islam na terenie dzisiejszego Azerbejdżanu rozprzestrzenił się gwałtownie po jego podboju przez Arabów w VII-VIII w. Po upadku władzy arabskiej powstało kilka częściowo niepodległych państewek. W XI w. nastąpiło podbicie regionu przez Turków Seldżuckich – zdominowali oni Azerbejdżan i stali się przodkami dzisiejszych Azerów. W latach trzydziestych XIII wieku Azerbejdżan podbili Mongołowie i był on następnie głównym ośrodkiem władzy Ilchanidów. Azerbejdżan od XV do XVIII w. był częścią Iranu znajdującego się wówczas pod rządami Safawidów. Na skutek przegranych przez nową irańską dynastię Kadżarów wojen z Rosją na mocy traktatu z Gulistanu (1813) oraz traktatu turkmenczajskiego (1828) Azerbejdżan został przyłączony do Imperium Rosyjskiego. W 1873 w Baku odkryto ropę naftową. Odkrycie to zapoczątkowało ekspansywny rozwój tego miasta.Po rozpadzie Zakaukaskiej DRF w maju 1918 roku Azerbejdżan uzyskał niepodległość (Demokratyczna Republika Azerbejdżanu). W kwietniu 1920 Azerbejdżan został zajęty przez Armię Czerwoną.Azerbejdżańska Socjalistyczna Republika Radziecka w latach 1920-1922 była częścią państwa radzieckiego przed powstaniem ZSRR, w latach 1922-1936 razem z Gruzją i Armenią wchodziła w skład ZSRR jako część Zakaukaskiej Federacyjnej SRR, w 1936 weszła w skład ZSRR bezpośrednio. Dnia 30 sierpnia 1991 r. Azerbejdżan ogłosił suwerenność, ale formalnie stał się państwem niepodległym 18 września 1991 r., po czym przystąpił, podobnie jak 11 innych republik byłego ZSRR do WNP. Od ogłoszenia niepodległości trwa konflikt z Armenią o Górski (Górny) Karabach.
Demografia
Azerbejdżan jest najludniejszym państwem Zakaukazia. Mieszka tutaj 9 164 600 mieszkańców, z czego Azerowie stanowią 90,6%. Wśród mniejszości narodowych największą grupę stanowią Rosjanie. Północną część kraju zamieszkują liczne, głównie kaukaskojęzyczne narody takie, jak np. Rutulowie, Cachurzy, Lezgini, ale także Tatowie, Tałyszowie, Kurdowie, itp.
W Azerbejdżanie przebywa mała grupa Polaków licząca ponad 1000 osób.Wśród wybitnych przedstawicieli mniejszości polskiej w Azerbejdżanie byli:
- Józef Gosławski – architekt
- Józef Płoszko – architekt
- Paweł Potocki – inżynier
- Witold Zglenicki – inżynier, geolog
Podział administracyjny
Kraj jest podzielony na:
- 59 rejonów
- 11 miast wydzielonych
Religijność
- islam – 93,40%
- ormianizm – 2,97%
- prawosławie – 1,36%
- judaizm – 0,37%
- katolicyzm – 0,1%
- protestantyzm – 0,07%
- bahaizm – 0,02%
- Świadkowie Jehowy
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz